Analiza interakcji dziecko–rodzic. Wprowadzenie dla studentów, klinicystów i badaczy
Niedźwiecka, A. (2021). Analiza interakcji dziecko–rodzic. Wprowadzenie dla studentów, klinicystów i badaczy. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri. https://doi.org/10.47943/lib.9788363487539
Spis treści
Słowo wstępne
CZĘŚĆ I
1. Dlaczego analiza interakcji?
1.1 Miejsce analizy interakcji dziecko–rodzic w diagnozie psychologicznej i w badaniach naukowych
1.1.1. Analiza interakcji dziecko-rodzic w procesie diagnozy psychologicznej
1.1.2. Analiza interakcji dziecko-rodzic w badaniach naukowych
1.2. Rola teorii psychologicznych w analizie interakcji dziecko–rodzic
1.3. Interakcyjny kontekst rozwoju
2. Analiza interakcji jako narzędzie diagnostyczne i badawcze
2.1. Analiza interakcji krok po kroku
2.1.1. Surowy opis
2.1.2. Opis własnych odczuć
2.1.3. Opis ogólny
2.1.4. Opis wybranych zachowań lub ich sekwencji
2.1.5. Nadawanie znaczenia wybranym zachowaniom
2.1.6. Integracja informacji
2.1.7. Ostateczna interpretacja
2.2. Uczestnicy interakcji
2.2.1. Poziom osoby: dziecko
2.2.2. Poziom osoby: rodzic
2.2.3. Poziom osób: diada dziecko-rodzic
2.2.4. Poziom osób: triada dziecko-rodzice
2.3. Schematy ocen stosowane w analizie interakcji dziecko-rodzic
2.3.1. Mikro- i makroanaliza interakcji
2.3.2. Wybrane schematy oceny stosowane w analizie interakcji
2.3.2.1. Ocena zachowania rodzica
2.3.2.1.1. Skale wrażliwości macierzyńskiej Ainsworth
2.3.2.1.2. Q-set zachowań macierzyńskich
2.3.2.1.3. Skale dostępności emocjonalnej
2.3.2.1.4. Macierzyński styl interakcyjny
2.3.2.1.5. Ocena zachowań rodzicielskich podczas czytania dziecku
2.3.2.1.6. Kwestionariusz responsywności macierzyńskiej
2.3.2.1.7. Ocena jakości interakcji opiekun–dziecko dla niemowląt i małych dzieci
2.3.2.2. Interakcje diadyczne
2.3.2.2.1. Procedura kamiennej twarzy i fazy monadyczne
2.3.2.2.2. Kodowanie stanów wspólnego zaangażowania
2.3.2.2.3. Skale oceny globalnej
2.3.2.2.4. System do kodowania interakcji diadycznych rodzic–dziecko
2.3.2.2.5. Kodowanie mikroanalityczne
2.3.2.3. Interakcje triadyczne
2.3.2.3.1. Lozańska zabawa trialogowa
2.3.2.3.2. Triadyczne i diadyczne koło interakcyjne
2.3.2.3.3. Kodowanie zachowań interakcyjnych
2.3.2.4. Interakcje czterech lub więcej osób
2.3.2.5. Narzędzia dla dzieci z rodzinnym ryzykiem wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu lub objawami autyzmu
2.3.2.5.1. Manchesterskie narzędzie do oceny jakości interakcji opiekun-dziecko
2.3.2.5.2. Miara komunikacji diadycznej w autyzmie
2.3.2.5.3. Ocena radości zabawy
2.3.2.5.4. Skala do oceny interakcji społecznych
2.3.3. Automatyczne zbieranie danych
CZĘŚĆ II
3. Rozwój kompetencji interakcyjnych w pierwszym roku życia
3.1. Interakcje twarzą w twarz
3.2. Mimiczna ekspresja emocji
3.3. Komunikowanie się za pomocą wielu zmysłów
3.3.1. Dotyk
3.3.2. Słuch i mowa
3.3.3. Wielozmysłowość
3.4. Interakcje z wykorzystaniem przedmiotów i odniesień do otoczenia
4. Przegląd badań nad interakcjami dzieci z zaburzeniami rozwoju
4.1. Dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
4.2. Dzieci z zespołem Downa
4.3. Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
4.4. Dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi
4.5. Dzieci z zaburzeniami zachowania
Zakończenie
Bibliografia
Załącznik A: Karta oceny interakcji dziecko-rodzic
Załącznik B: Nauczanie analizy interakcji dziecko-rodzic
Zagadnienia podstawowe
Poziom rozszerzony
Analiza interakcji z punktu widzenia studentów
Materiały do zajęć analiza interakcji dziecko-rodzic
Przykładowy sylabus do zajęć fakultatywnych analiza interakcji dziecko-rodzic
Wybrane pozycje z literatury do zajęć fakultatywnych analiza interakcji dziecko-rodzic
Przykład slajdów do zajęć
Wprowadzenie do analizy interakcji dziecko-rodzic
Opis sekwencji interakcyjnej na podstawie nagrania
Protokół z obserwacji zabawy dziecka z ojcem
Instrukcja do przygotowania nagrania i prezentacji własnej analizy interakcji dziecko-rodzic wraz z kryteriami oceny
Istota zadania
Nagranie
Ocena
A. Informacje wstępne
B. Jakość nagrania
C. Analiza
dr Alicja Niedźwiecka – psycholog, adiunkt na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej działalność naukowa i dydaktyczna obejmuje rozwój typowy i nietypowy we wczesnym okresie życia. Szczególnie interesuje się analizą interakcji dziecko–rodzic i rolą kontaktu wzrokowego w tych interakcjach.
Fragmenty recenzji
Marta Białecka-Pikul
W pierwszej kolejności muszę podkreślić, że z perspektywy badacza rozwoju i nauczyciela akademickiego bardzo cenne jest przygotowanie do publikacji recenzowanej książki. Jak w samym tytule zaznacza Autorka kieruje je ona do trzech grup osób – studentów, klinicystów i badaczy. We wprowadzeniu i zakończeniu dowiadujemy się, że książka powstała jako efekt pracy ze studentami psychologii, w ramach kursu fakultatywnego, w którym brały udział osoby wcześniej uczestniczące w kursie Psychologia rozwoju człowieka.
Ludwika Wojciechowska
Recenzowana książka jest bardzo cenną poznawczo lekturą dla badaczy i praktyków, dla psychologów rozwoju i psychologów klinicznych, dla studentów, a także dla rodziców pragnących bardziej świadomie wychowywać swoje potomstwo. […] Książka ma cechy dobrej książki naukowej, jest przemyślana, kompetentnie opracowana, bogata w dane o rozwoju i wzajemnych relacjach dziecka i rodziców już od najwcześniejszych okresów życia. Czyta się ją z największą przyjemnością, czemu sprzyja – poza walorami treściowymi – bardzo dobry język i staranność w wyrażaniu myśli oraz opisu dostępnych wyników badań. Z pełnym przekonaniem rekomenduję książkę do publikacji!