Osobowościowe czynniki ryzyka i zasoby zdrowia

Relacje między osobowościowymi czynnikami ryzyka chorób somatycznych oraz zasobami zdrowia w kontekście Kołowego Modelu Metacech Osobowości

Autorzy: Karolina Rymarczyk

Recenzenci: Małgorzata A. Basińska, Michał Ziarko

Sposób cytowania:

Rymarczyk, K. (2022). Relacje między osobowościowymi czynnikami ryzyka chorób somatycznych oraz zasobami zdrowia w kontekście Kołowego Modelu Metacech Osobowości. Wydawnictwo Liberi Libri. https://doi.org/10.47943/lib.9788363487584

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział 1. Wzory zachowania A, C, D jako osobowościowe czynniki ryzyka chorób somatycznych
1.1. Terminologia
1.2. Wzór A zachowania
1.3. Wzór C zachowania
1.4. Wzór D zachowania
1.5. Relacje między wzorami zachowania A, C, D

Rozdział 2. Wzór B zachowania i inne konstrukty opisujące zasoby zdrowia
2.1. Wzór B zachowania
2.2. Prężność ego – kontrola ego
2.3. Dyspozycyjny optymizm
2.4. Samoocena
2.5. Satysfakcja z życia
2.6. Orientacja pozytywna
2.7. Poczucie własnej skuteczności
2.8. Nadzieja
2.9. Poczucie koherencji
2.10. Poczucie sensu życia – postawy życiowe
2.11. W kierunku syntezy zasobów zdrowia

Rozdział 3. Relacje pomiędzy czynnikami ryzyka chorób somatycznych i zasobami zdrowia oraz ich osobowościowy kontekst
3.1. Wzajemne relacje między czynnikami ryzyka chorób somatycznych oraz zasobami zdrowia
3.2. Cechy osobowości jako kontekst czynników ryzyka chorób somatycznych oraz zasobów zdrowia – pierwsze próby porządkowania relacji
3.3. Ogólny Czynnik Osobowości jako kontekst zasobów zdrowia

Rozdział 4. Kołowy Model Metacech Osobowości (CPM) i jego integracyjny potencjał

Rozdział 5. Przykład wykorzystania CPM w zakresie osobowościowych czynników ryzyka chorób somatycznych: rekonceptualizacja wzoru C zachowania

Rozdział 6. Problem badań własnych: wykorzystanie CPM do integracji osobowościowych czynników ryzyka chorób somatycznych oraz zasobów zdrowia
6.1. Lokalizacja w CPM osobowościowych czynników ryzyka (hipotezy 1.1, 1.2 i 1.3)
6.2. Lokalizacja w CPM zasobów zdrowia (hipoteza 2)
6.3. Relacje między czynnikami ryzyka i zasobami zdrowia, czyli integracyjne konsekwencje hipotez 1 oraz 2
6.4. Powiązania czynników ryzyka z chorobami i dolegliwościami somatycznymi (hipoteza 3)

Rozdział 7. Metoda
7.1. Narzędzia
7.2. Procedura badania
7.3. Osoby badane
7.4. Analizy statystyczne

Rozdział 8. Wyniki
8.1. Statystyki opisowe
8.2. Struktura zasobów zdrowia
8.3. Empiryczna lokalizacja osobowościowych czynników ryzyka i zasobów zdrowia w CPM
8.4. Dolegliwości i choroby w kontekście wzorów zachowania

Rozdział 9. Dyskusja

Bibliografia

Załączniki

Karolina Rymarczyk – doktor nauk społecznych w dyscyplinie psychologia, nauczyciel akademicki w Instytucie Psychologii UKSW. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół psychologii osobowości z akcentem położonym na osobowościowe czynniki ryzyka chorób somatycznych i zasoby zdrowia.

Małgorzata A. Basińska

W obecnych czasach powstaje coraz więcej narzędzi do pomiaru osobowości i różnego rodzaju jej aspektów. Ich mnogość powoduje, że czasem trudno rozeznać się, które z nich są mniej, a które bardziej wartościowe. Pojawia się także ważne pytanie, jak wyniki uzyskane w jednym narzędziu mają się do wyników w drugim, tym bardziej, że często analizowane wymiary nazywają się tak samo lub bardzo podobnie. Autorka podjęła się trudnego zadania określenia zależności pomiędzy narzędziami i mierzonymi przez nie konstruktami stosowanymi na gruncie psychosomatyki. […] Praca stanowi zdecydowanie autorskie i można powiedzieć pionierskie w Polsce ujęcie ciekawego i ważnego zarówno naukowo, jak i aplikacyjnie tematu.

Michał Ziarko

Obecnie dysponujemy szeroką, ale nieusystematyzowaną, wiedzą na temat związków pomiędzy czynnikami osobowościowymi a ryzykiem zachorowania na różne choroby somatyczne. Praca jest próbą syntezy dotychczasowego dorobku psychologii, mającą na celu umiejscowienie konkretnych czynników ryzyka i zasobów zdrowotnych w obrębie poszczególnych wymiarów osobowości w rozumieniu zaproponowanym przez Kołowy Model Metacech Osobowości. Z perspektywy psychologii zdrowia podjęty problem dotyczy dwóch zagadnień. Po pierwsze, określenia osobowościowych podstaw czynników ryzyka chorób somatycznych oraz zasobów sprzyjających zdrowiu i próby powiązania ich we wzór B zachowania. Po drugie, oszacowania powiązań między osobowościowymi czynnikami ryzyka (wzór A, C i D zachowania) a występowaniem różnorodnych problemów somatycznych. Przeprowadzone przez Autorkę analizy teoretyczne i empiryczne pozwalają powiązać czynniki ryzyka sprzyjające zachorowaniu na choroby somatyczne oraz zasoby sprzyjające utrzymywaniu zdrowia z różnymi dolegliwościami somatycznymi. […] Sądzę, że największym i niekwestionowanym osiągnięciem Autorki jest wpisanie wzorów zachowania i zasobów zdrowia w przestrzeń Kołowego Modelu Metacech Osobowości.